Przejdź do zawartości

Gay pride

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nie mylić z: parada równości.
Stonewall Inn położona w dzielnicy gejowskiej Greenwich Village na Manhattanie, miejsce zamieszek na Stonewall w czerwcu 1969 r., kolebka nowoczesnego ruchu praw LGBT oraz ikona kultury LGBT i dumy gejowskiej, ozdobiona została flagami w kolorach tęczy[1][2][3].

Gay Pride, LGBT Pride, LGBTQ Pride, Pride (pol. Duma gejowska, duma LGBT, duma LGBTQ) – promowanie samoafirmacji, poczucia godności, równości i zwiększonej widoczności lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych i queer (LGBTQ) jako grupy społecznej[4][5]. Duma, jako przeciwieństwo wstydu i napiętnowania społecznego, jest dominującym poglądem napędzającym większość ruchów na rzecz praw osób LGBT[6][7]. Słowo „Pride” posłużyło do nadania nazw organizacjom LGBT, instytutom, fundacjom, tytułom książek, czasopismom oraz stacji telewizji kablowej(inne języki) i bibliotece Pride Library.

Od tego określenia wzięła się również nazwa corocznych uroczystości[5], odbywających się w miastach Stanów Zjednoczonych i całego świata, zwykle w formie parady celebrującej tożsamość i dumę ze swej orientacji lesbijek, gejów, osób biseksualnych i transpłciowych. Parady zwykle odbywają się w czerwcu, celem upamiętnienia zamieszek Stonewall, które wybuchły 28 czerwca w 1969 w Greenwich Village w Nowym Jorku i rozpoczęły ruch walki o prawa osób LGBT[8].

Od 2017 r. stan Nowy Jork przygotowywał się do zorganizowania w 2019 r. największego międzynarodowego święta dumy LGBT w historii, Stonewall 50 - WorldPride NYC 2019(inne języki), dla upamiętnienia 50. rocznicy zamieszek w Stonewall. W Nowym Jorku, wydarzenia z okazji Stonewall 50 - WorldPride NYC 2019, zorganizowane przez Heritage of Pride, będą wzbogacone poprzez współpracę z działem LGBT programu I LOVE NY i mają obejmować centrum powitalne w tygodniach towarzyszących wydarzeniom z okazji Stonewall 50 - WorldPride NYC 2019, które będzie otwarte dla wszystkich. Dodatkowe atrakcje artystyczne, kulturalne i edukacyjne z okazji 50. rocznicy zamieszek w Stonewall Inn będą miały miejsce na terenie całego miasta i na całym świecie[potrzebna aktualizacja?][9][10][11][12][13].

Oryginalna flaga dumy gejowskiej z ośmioma paskami. Po raz pierwszy pokazana w 1978 roku na San Francisco Gay Freedom Day Parade[14][15][16]

Powszechnie spotykanymi symbolami dumy są tęczowa flaga, mała litera grecka lambda (λ)[17], różowy trójkąt i czarny trójkąt, gdzie trójkąty, odznaki wstydu z nazistowskich obozów koncentracyjnych[18], zostały poddane ponownemu przywłaszczeniu/odzyskaniu przez społeczność LGBT[19][20].

Tło historyczne

[edytuj | edytuj kod]
Wikipedia:Tłumaczenia
Tę sekcję należy dopracować:
od 2019-11 → poprawić tłumaczenie fragmentów tekstu/pojęć (uwaga! nie należy używać automatycznych translatorów bez sprawdzenia uzyskanego dzięki nim tłumaczenia).
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Prekursorzy Pride

[edytuj | edytuj kod]

Dyskurs anty-LGBT w tych czasach utożsamiał homoseksualność mężczyzn i kobiet z chorobą psychiczną. Zainspirowany hasłem „Black is Beautiful” („Czarne jest piękne”) Stokely'ego Carmichaela, pionier praw obywatelskich i uczestnik Annual Reminders, Frank Kameny(inne języki), w 1968 r. stworzył slogan „Gay is Good” („Gejowskie jest dobre”)[21] w celu przeciwdziałania stygmatyzacji i osobistemu poczuciu winy i wstydu[potrzebny przypis].

Dzień Wyzwolenia Christopher Street

[edytuj | edytuj kod]
 Zobacz też: Stonewall (zamieszki) i Christopher Street Day.

Wczesnym rankiem w sobotę 28 czerwca 1969 r. lesbijki, geje, osoby biseksualne i transpłciowe zbuntowali się po nalocie policji na Stonewall Inn, bar dla gejów przy 43 Christopher Street w Greenwich Village na Manhattanie. Te zamieszki, dalsze protesty i zamieszki w ciągu następnych nocy były przełomowym momentem we współczesnym ruchu praw LGBT i impulsem do organizowania marszów LGBT na znacznie większą skalę publiczną[potrzebny przypis].

2 listopada 1969 r. Craig Rodwell, jego partner Fred Sargeant, Ellen Broidy i Linda Rhodes zaproponowali pierwszy marsz dumy, który miał się odbyć w Nowym Jorku w drodze rezolucji na spotkaniu Regionalnej Konferencji Organizacji Homofilskich (ERCHO) w Filadelfii[22].

Wszyscy uczestnicy spotkania ERCHO w Filadelfii głosowali za marszem, z wyjątkiem Mattachine Society of New York, które wstrzymało się od głosu[23]. Członkowie Gay Liberation Front (GLF) uczestniczyli w spotkaniu i zasiedli jako goście grupy Rodwell, Homophile Youth Movement in Neighborhoods (HYMN)[24].

Spotkania w celu zorganizowania marszu rozpoczęły się na początku stycznia w mieszkaniu Rodwella przy ulicy Bleecker 350.[25] Początkowo trudno było wysyłać przedstawicieli do głównych organizacji nowojorskich, takich jak Gay Activists Alliance (GAA). Craig Rodwell i jego partner Fred Sargeant, Ellen Broidy, Michael Brown, Marty Nixon i Foster Gunnison z Mattachine stanowili główną grupę Komitetu Parasolowego CSLD (CSLDUC). W celu uzyskania początkowego finansowania Gunnison pełnił funkcję skarbnika i szukał darowizn od krajowych organizacji homoseksualnych i sponsorów, podczas gdy Sargeant zabiegał o darowizny za pośrednictwem listy mailingowej klientów Oscar Wilde Memorial Bookshop, a Nixon pracował nad uzyskaniem wsparcia finansowego od GLF na stanowisku skarbnika tej organizacji[26][27]. Innymi filarami komitetu organizacyjnego byli Judy Miller, Jack Waluska, Steve Gerrie i Brenda Howard z GLF.[28] Wierząc, że więcej ludzi wyruszy na marsz w niedzielę, i aby uczcić datę powstania Stonewall, CSLDUC wyznaczyło datę pierwszego marszu na niedzielę, 28 czerwca 1970 r.[29] Wraz z zastąpieniem Dicka Leitscha na stanowisku prezesa Mattachine NY przez Michaela Kotisa w kwietniu 1970 r. Zakończył się sprzeciw Mattachine wobec marszu[30].

Brenda Howard znana jest jako „Matka Pride” za pracę nad koordynacją marszu. Howard zapoczątkowała także pomysł na trwającą tydzień serię imprez wokół parady, która stała się genezą corocznych uroczystości LGBT Pride, które odbywają się obecnie na całym świecie w czerwcu[31][32]. Dodatkowo Howardowi wraz z innymi działaczami LGBT Robertem A. Martinem (znanym również jako Donny the Punk) i L. Craigiem Schoonmakerem przypisuje się popularyzację słowa „Pride”, aby opisać te uroczystości[33]. Jako działacz na rzecz praw LGBT Tom Limoncelli ujął, „Następnym razem gdy ktoś zapyta, dlaczego istnieją marsze dumy LGBT lub dlaczego miesiąc dumy [LGBT] to czerwiec, powiedz im: „biseksualna kobieta o imieniu Brenda Howard pomyślała, że powinny”[34].

Było trochę otwartej wrogości, ale niektórzy przechodnie bili brawo, kiedy wysoka, ładna dziewczyna niosąca znak „Jestem lesbijką” przeszła obok.

The New York Times „Thousands of Homosexuals Hold A Protest Rally in Central Park”, 29 czerwca 1970[35]

28 czerwca 1970 r. przypada pierwsza rocznica zamieszek w Stonewall i pierwszy marsz Gay Pride w historii USA, obejmujący 51   bloki do Central Parku. Marsz zajął mniej niż połowę zaplanowanego czasu ze względu na emocje, ale także ze względu na ostrożność w przechodzeniu przez miasto z gejowskimi sztandarami i znakami. Chociaż pozwolenie na paradę zostało wydane zaledwie dwie godziny przed rozpoczęciem marszu, maszerujący napotkali niewielki opór gapiów[36]. New York Times doniósł (na pierwszej stronie), że maszerujący zajęli całą ulicę na około 15 bloki[37]. Raporty The Village Voice były pozytywne, opisując „zewnętrzny opór, który wyrósł z policyjnego nalotu na Stonewall Inn rok temu”[38].

Rozpowszechnienie

[edytuj | edytuj kod]
Dom policji w Visby wyświetlający flagę dumy LGBT podczas tygodnia dumy w Sztokholmie w 2014 roku.
Przekaz dumy LGBT na Paradzie Równości w 2022.

W sobotę 27 czerwca 1970 roku Chicago Gay Liberation zorganizowało marsz[39] z Washington Square Park („Bughouse Square”) do Water Tower na skrzyżowaniu Michigan Avenue i Chicago Avenue, co było pierwotnie zaplanowaną trasą, a następnie wielu uczestników natychmiast maszerowało do Civic Center (Richard J. Daley) Plaza[40]. Data została wybrana, ponieważ wydarzenia Stonewall rozpoczęły się w ostatnią sobotę czerwca, a organizatorzy chcieli dotrzeć do maksymalnej liczby kupujących na Michigan Avenue. Kolejne parady w Chicago odbwayły się w ostatnią niedzielę czerwca, zbiegając się z datą wielu podobnych parad w innych miejscach. Następnie podczas tego samego weekendu grupy aktywistów gejowskich na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych odbyły marsz w Los Angeles i marsz oraz „Gay-in” w San Francisco[41][42].

W następnym roku marsze Gay Pride odbyły się w Bostonie, Dallas, Milwaukee, Londynie, Paryżu, Berlinie Zachodnim i Sztokholmie[38]. Do 1972 r. uczestniczące miasta obejmowały Atlanta, Brighton[43], Buffalo, Detroit, Waszyngton, Miami i Filadelfię[44] a także San Francisco.

Frank Kameny szybko zdał sobie sprawę z zasadniczej zmiany wywołanej zamieszkami w Stonewall. Organizator aktywizmu gejowskiego w latach 50. był przyzwyczajony do perswazji, i prób przekonania osób heteroseksualnych, że osoby LGBT nie różnią się od nich. Kiedy pięć lat wcześniej aktywiści LGBT maszerowali przed Białym Domem, Departamentem Stanu i Independence Hall, ich celem było wyglądanie, jakby mogli pracować dla rządu USA[45]. Dziesięć osób maszerowało wtedy z Kamenym i nie powiadomili żadnej prasy o swoich zamiarach. Chociaż był oszołomiony wstrząsem, jaki wywołali uczestnicy Dorocznego Przypomnienia w 1969 roku, zauważył później: „Do czasu Stonewall mieliśmy w kraju pięćdziesiąt do sześćdziesięciu grup gejowskich. Rok później było ich co najmniej półtora tysiąca. Dwa lata później, o ile można było liczyć, było ich dwa tysiące pięćset.”[46]

Randy Wicker opisał swój wcześniejszy wstyd jako „jeden z największych błędów swojego życia”[47]. Obraz zemsty społeczności LGBT na policji, po tylu latach pozwalania na to, by homofobiczne traktowanie nie było kwestionowane, „poruszył nieoczekiwanego ducha wśród wielu homoseksualistów”[47]. Kay Lahusen, która fotografowała marsze w 1965 r., oświadczyła: „Do 1969 r. ruch ten był ogólnie nazywany ruchem homoseksualnym lub homofilnym... Wielu nowych aktywistów uważa zamieszki Stonewall za narodziny ruchu wyzwolenia LGBT. Z pewnością narodziny dumy gejowskiej na masową skalę.”[48]

Miesiąc Dumy LGBT

[edytuj | edytuj kod]
Parada HBT w Carmel, Hajfa, Izrael
Boise Pride w Idaho.

Czerwiec został wybrany[przez kogo?] na Miesiąc Dumy LGBT dla upamiętnienia zamieszek w Stonewall, które miały miejsce pod koniec czerwca 1969 roku. W rezultacie w tym miesiącu odbywa się wiele imprez związanych z dumą, aby rozpoznać wpływ osób LGBT na świat. Brenda Howard znana jest jako „Matka Pride”, za koordynację pierwszego marszu LGBT Pride, oraz za zapoczątkowanie tygodniowej serii wydarzeń wokół Pride Day, które stały się genezą corocznych uroczystości Dumy LGBT, które odbywają się na całym świecie w czerwcu[31][32]. Dodatkowo Howard wraz z innymi działaczami na rzecz praw LGBT Robertem A. Martinem (znanym również jako Donny the Punk) i L. Craigiem Schoonmakerem przypisuje się popularyzację słowa „Duma”, aby opisać te uroczystości[33][49][50].

Dwóch prezydentów Stanów Zjednoczonych oficjalnie ogłosiło Miesiąc Dumy. Po pierwsze, prezydent Bill Clinton ogłosił czerwiec „Miesiącem Dumy Gejów i Lesbijek” w 1999 i 2000 roku. Następnie, od 2009 do 2016 roku, każdego roku pełniąc urząd prezydent Barack Obama ogłaszał czerwiec Miesiącem Dumy LGBT.[51] Donald Trump został pierwszym republikańskim prezydentem, który uznał istnienie Miesiąca Dumy LGBT w 2019 r., (zrobił to poprzez tweetowanie, a nie oficjalne ogłoszenie)[52].

Począwszy od 2012 r. Google wyświetlało niektóre wyniki wyszukiwania związane z LGBT w różnych kolorach tęczy każdego roku w czerwcu[53][54][55]. W 2017 r. Google umieściło również zaznaczone na tęczowo ulice na Google Maps, aby wyświetlać marsze Gay Pride na całym świecie[56].

Krytyka

[edytuj | edytuj kod]
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

„Straight Pride”

[edytuj | edytuj kod]

„Straight Pride(inne języki)” i „Heterosexual Pride” są analogicznymi hasłami, które kontrastują heteroseksualność z homoseksualnością poprzez naśladowanie sformułowania „Gay Pride”[57].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Julia Goicochea, Why New York City Is a Major Destination for LGBT Travelers [online], Culture Trip [dostęp 2019-11-10].
  2. ↑ Eli Rosenberg, Stonewall Inn Named National Monument, a First for the Gay Rights Movement, „The New York Times”, 24 czerwca 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-11-10] (ang.).
  3. ↑ Office of Relevancy, Diversity and Inclusion (U.S. National Park Service) [online], nps.gov [dostęp 2019-11-10] (ang.).
  4. ↑ gay pride [online], dictionary.cambridge.org [dostęp 2021-05-30] (pol.).
  5. ↑ a b Definition of GAY PRIDE by Oxford Dictionary on Lexico.com [online], Lexico Dictionaries [dostęp 2021-05-30] (ang.).
  6. ↑ What Does Pride Mean To You? – Phoenix Pride [online] [dostęp 2021-05-30] (ang.).
  7. ↑ Jesse Bering, Why I'm Not Proud of Being Gay [online], Scientific American Blog Network [dostęp 2021-05-30] (ang.).
  8. ↑ Gay Pride, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-04-27] (ang.).
  9. ↑ Governor Cuomo Announces Commemoration of 50th Anniversary of Stonewall Rebellion in 2019 | Governor Andrew M. Cuomo [online], governor.ny.gov [dostęp 2019-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-02] (ang.).
  10. ↑ A Global Celebration Arrives in New York - WorldPride NYC [online], 2019-worldpride-stonewall50.nycpride.org [dostęp 2019-11-11] (ang.).
  11. ↑ This is the 2019 NYC Pride March Route [online], WorldPride 2019 Guide, 28 maja 2019 [dostęp 2019-11-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-12] (ang.).
  12. ↑ WorldPride NYC Events [online], NYCgo.com, 5 marca 2019 [dostęp 2019-11-11] (ang.).
  13. ↑ Mariusz Drozdowski, Jej Perfekcyjność”, WorldPride NYC 2019 - zdjęcia [online], JejPerfekcyjność.pl, 13 lipca 2019 [dostęp 2019-11-11] (pol.).
  14. ↑ NY Daily News - We are currently unavailable in your region [online], nydailynews.com [dostęp 2019-06-07].
  15. ↑ How Did the Rainbow Flag Become an LGBT Symbol? - HISTORY [online], history.com [dostęp 2019-06-07] (ang.).
  16. ↑ San Francisco Pride: Timeline of gay rights history in the Bay Area [online], projects.sfchronicle.com [dostęp 2020-01-23] (ang.).
  17. ↑ Joseph P. Goodwin, More man than you’ll ever be: gay folklore and acculturation in middle America, Bloomington: Indiana University Press, 1989, s. 25–26, ISBN 0-253-20497-6, OCLC 18164797 [dostęp 2019-05-27].
  18. ↑ R. Amy Elman, Triangles and Tribulations:: The Politics of Nazi Symbols, „Journal of Homosexuality”, 30 (3), 1996, s. 1–11, DOI: 10.1300/J082v30n03_01, ISSN 0091-8369 [dostęp 2019-11-10] (ang.).
  19. ↑ Linda Rapp, The symbols of glbtq pride [online], glbtqarchive.com/, 2003.
  20. ↑ Symbols of the Gay, Lesbian, Bisexual, and Transgender Movements [online], lambda.org [zarchiwizowane z adresu 2007-08-16].
  21. ↑ Craig Kaczorowski, Kameny, Frank (1925-2011) [online], glbtqarchive.com, 2004.
  22. ↑ Sargeant, Fred. "1970: A First-Person Account of the First Gay Pride March." The Village Voice. June 22, 2010. retrieved January 3, 2011.
  23. ↑ Carter, p. 230
  24. ↑ Duberman, p. 227
  25. ↑ Nagourney, Adam. "For Gays, a Party In Search of a Purpose; At 30, Parade Has Gone Mainstream As Movement's Goals Have Drifte." The New York Times. June 25, 2000. retrieved January 3, 2011.
  26. ↑ Carter, p. 247
  27. ↑ Teal, p. 323
  28. ↑ Duberman, p. 271
  29. ↑ Duberman, p. 272
  30. ↑ Duberman, p. 314 n93
  31. ↑ a b Channel 13/WNET Out! 2007: Women In the Movement. [zarchiwizowane z tego adresu (January 18, 2008)].
  32. ↑ a b The Gay Pride Issue: Picking Apart The Origin of Pride. [zarchiwizowane z tego adresu (July 12, 2015)].
  33. ↑ a b Wayne R. Dynes, Pride (trope), Homolexis [online] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-12].
  34. ↑ » Blog Archive » In Memoriam, Brenda Howard [online], bisquish.com [dostęp 2019-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2006-02-14].
  35. ↑ Lacey Fosburgh, Thousands of Homosexuals Hold A Protest Rally in Central Park, „The New York Times”, 29 czerwca 1970, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-11-10] (ang.).
  36. ↑ Clendinen, p. 62–64.
  37. ↑ Fosburgh, Lacey (June 29, 1970). "Thousands of Homosexuals Hold A Protest Rally in Central Park", The New York Times, p. 1.
  38. ↑ a b LaFrank, p. 20.
  39. ↑ Chicago Tribune, June 28, 1970, p. A3
  40. ↑ Outspoken: Chicago's Free Speech Tradition [online], newberry.org [dostęp 2019-06-07].
  41. ↑ „The San Francisco Chronicle”, June 29, 1970
  42. ↑ „As of early 1970, Neil Briggs became the vice-chairman of the LGBTQ Association”, CanPress, February 28, 1970. [1]
  43. ↑ Brighton Ourstory :: A History of Lesbian & Gay Brighton Chapter 3: Out of the Closet, 1967-87 [online], brightonourstory.co.uk [dostęp 2019-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-31].
  44. ↑ Elizabeth A. Armstrong, Suzanna M. Crage, Movements and Memory: The Making of the Stonewall Myth, „American Sociological Review”, 71 (5), 2006, s. 724–752, DOI: 10.1177/000312240607100502.
  45. ↑ Cain, p. 91–92.
  46. ↑ Carter, p. 251.
  47. ↑ a b Clendinen, p. 25.
  48. ↑ LaFrank, p. 21.
  49. ↑ Ashley Moor, Why Is It Called Pride? [online], Best Life, 21 maja 2019 [dostęp 2019-11-11] (ang.).
  50. ↑ Stephen Donaldson, The Bisexual Movement's Beginnings in the 70s: A Personal Retrospective, [w:] Naomi. Tucker, Bisexual politics : theories, queries, and visions, New York: Haworth Press, 1995, s. 31–45, ISBN 1-56024-950-1, OCLC 31901277.
  51. ↑ Donald Trump has not issued a proclamation declaring June as Pride Month [online], eu.usatoday.com [dostęp 2019-06-07] (ang.).
  52. ↑ Trump Marks Pride Month While Attacking LGBT Rights [online], buzzfeednews.com [dostęp 2019-06-07] (ang.).
  53. ↑ Google marks LGBT pride through a rainbow curtain underneath search-bars retrieved June 16, 2012
  54. ↑ Google shows its support for Gay Pride Month with rainbow art for LGBT search terms retrieved June 19, 2017
  55. ↑ Gilbert Baker Google doodle celebrates LGBT-rights activists & creator of the iconic rainbow flag retrieved June 19, 2017
  56. ↑ How tech companies are recognizing Pride Month – TechCrunch [online], techcrunch.com [dostęp 2019-06-07] (ang.).
  57. ↑ Making Colleges and Universities Safe for Gay and Lesbian Students. Report and Recommendations of the Governor's Commission on Gay and Lesbian Youth [online], lipiec 1993, s. 20 [dostęp 2019-11-11], Cytat: „A relatively recent tactic used in the backlash opposing les/bi/gay/trans campus visibility is the so-called „heterosexual pride” strategy”. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Edward. Alwood, Straight news : gays, lesbians, and the news media, New York: Columbia University Press, 1996, ISBN 0-231-08436-6, OCLC 34115676 [dostęp 2019-11-10].
  • Carter, David, 1952-, Stonewall : the riots that sparked the gay revolution, wyd. 1st ed, New York: St. Martin's Press, 2004, ISBN 0-312-20025-0, OCLC 54079526 [dostęp 2019-11-10].
  • Martin B. Duberman, Stonewall, New York, ISBN 0-452-27206-8, OCLC 29549429 [dostęp 2019-11-10].
  • John, Loughery, The other side of silence : men's lives and gay identities : a twentieth century history, First edition, New York, ISBN 0-8050-3896-5, OCLC 38096858 [dostęp 2019-11-10].
  • Toby. Marotta, The politics of homosexuality, Boston: Houghton Mifflin, 1981, ISBN 0-395-29477-0, OCLC 7178703 [dostęp 2019-11-10].
  • Donn, Teal, The gay militants, New York, ISBN 0-8128-1373-1, OCLC 140896 [dostęp 2019-11-10].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Interpride – międzynarodowa organizacja Prideews
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gay_pride&oldid=73200464”